CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

1. LỜI MỞ ĐẦU: BÃO WIFA VÀ CUỘC THỬ LỬA CHƯA TỪNG CÓ

Ngành khai thác khoáng sản – vốn luôn gắn với hình ảnh những cỗ máy khổng lồ, mũi khoan sắc lạnh và những đoàn xe nối dài – đôi khi lại mong manh trước sức mạnh của thiên nhiên. Cuối tháng 6 năm 2025, cơn bão nhiệt đới mang tên Wifa đổ bộ vào khu vực Đông Bắc Việt Nam với sức gió giật cấp 11 đã để lại hậu quả nặng nề đối với hạ tầng, thiết bị, và đặc biệt là chuỗi cung ứng của nhiều doanh nghiệp khai thác mỏ.

Tôi viết bài này không chỉ để chia sẻ những tổn thất mà doanh nghiệp chúng tôi và nhiều đơn vị bạn phải gánh chịu, mà còn để nhìn lại một cách sâu sắc hơn về chiến lược quản trị rủi ro, khả năng hồi phục của ngành mỏ, cũng như những thay đổi cấp thiết trong tư duy phát triển bền vững sau "cơn bão" mang tên Wifa.

2. TÁC ĐỘNG TRỰC TIẾP: KHI KHAI THÁC MỎ GẶP “NGHỊCH THIÊN”

Bão Wifa ảnh hưởng trực tiếp đến các mỏ khai thác lộ thiên tại Lạng Sơn, Cao Bằng và Quảng Ninh – nơi có mật độ khai thác khoáng sản cao nhất miền Bắc. Mưa lớn kéo dài gây sạt lở nhiều tuyến đường vận chuyển, hệ thống dẫn nước bị vỡ, hồ chứa thải bị tràn, và nghiêm trọng hơn là một số bãi chứa vật liệu và thiết bị bị cuốn trôi.

Ở góc độ doanh nghiệp, tổn thất không dừng ở con số tài sản hữu hình. Những thiệt hại chính chúng tôi ghi nhận bao gồm:

• Mất khả năng khai thác liên tục do điều kiện địa hình bị phá vỡ.

• Hư hỏng hàng loạt thiết bị nặng như búa thủy lực, máy xúc bánh xích, xe ben chở quặng.

• Đứt gãy chuỗi cung ứng nguyên liệu đầu vào và đầu ra, ảnh hưởng đến các nhà máy tuyển quặng và khách hàng công nghiệp phía Nam.

• Rủi ro môi trường gia tăng, do lượng nước tràn từ mỏ ra sông suối chứa hàm lượng bùn khoáng, có thể ảnh hưởng đến hệ sinh thái địa phương.

Chỉ trong vòng 10 ngày sau bão, tổng thiệt hại tạm tính của riêng doanh nghiệp chúng tôi ước khoảng 28 tỷ đồng – chưa kể đến chi phí khắc phục dài hạn và gián đoạn sản xuất.

3. THỬ THÁCH LỚN NHẤT: GIÁN ĐOẠN LIÊN HOÀN VÀ “THỜI GIAN CHẾT”

Một điểm đặc thù của ngành khai thác mỏ là tính liên hoàn trong chuỗi vận hành. Mỗi mắt xích trong dây chuyền – từ khoan, nổ mìn, xúc, vận chuyển, tuyển – đều phụ thuộc lẫn nhau. Khi một phân đoạn bị đình trệ, toàn bộ hệ thống gần như phải dừng theo. Trong trường hợp của bão Wifa, thiệt hại không chỉ là việc “nước cuốn mất thiết bị”, mà là toàn bộ dây chuyền bị “đóng băng” 7–14 ngày.

Điều đáng nói là sự đóng băng này xảy ra ngay giữa mùa cao điểm sản xuất quý III, khi chúng tôi đang chạy tiến độ đơn hàng xuất khẩu sang Hàn Quốc và Nhật Bản. Chi phí vận hành không giảm, nhưng doanh thu thì ngắt quãng. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến dòng tiền, mà còn làm lung lay niềm tin từ đối tác quốc tế – vốn rất nhạy cảm với vấn đề giao hàng đúng hạn.

4. KHẢ NĂNG ỨNG PHÓ: CẦN GÌ NHIỀU HƠN MỘT KẾ HOẠCH B

Trước đây, chúng tôi từng xây dựng các kịch bản ứng phó rủi ro thiên tai, nhưng phần lớn tập trung vào yếu tố con người và an toàn hầm lò, ít quan tâm đến hạ tầng mềm như đường nội bộ, kênh thoát nước, hệ thống điện dã chiến… Wifa cho thấy rõ sự thiếu chuẩn bị cho “sự kiện cực đoan” cấp chuỗi.

Ngay sau bão, đội kỹ thuật buộc phải tái thiết nhiều đoạn đường vận chuyển bằng tay, huy động xe cơ giới từ các công trường khác để phục hồi nhanh. Điều đáng ghi nhận là sự phối hợp nhanh chóng giữa các bộ phận và đối tác cho thuê thiết bị. Tuy nhiên, tốc độ phục hồi vẫn chậm do thiếu các thiết bị thay thế dự phòng và phụ tùng quan trọng không có sẵn trong nước.

Từ đây, chúng tôi nhận ra: “Ứng phó” không còn là đủ. Ngành khai thác cần “chống chịu” – và muốn chống chịu thì phải xây dựng năng lực nội tại mạnh mẽ hơn nữa.

5. CHUYỂN HÓA TƯ DUY: TỪ “SẢN XUẤT LIÊN TỤC” SANG “LINH HOẠT BỀN VỮNG”

Khủng hoảng – nếu được nhìn nhận đúng – là cơ hội để ngành mỏ thay đổi một tư duy quan trọng: không phải chỉ tối ưu sản lượng, mà phải tối ưu khả năng chịu đựng của hệ thống.

Chúng tôi đã bắt đầu triển khai các thay đổi chiến lược sau bão Wifa:

• Đầu tư hệ thống cảnh báo sớm mưa lớn – lũ quét kết nối thời gian thực tại các mỏ lộ thiên.

• Mua dự phòng thiết bị chiến lược như máy bơm, máy phát, búa đập thủy lực, nhằm rút ngắn thời gian phục hồi sau thiên tai.

• Thiết lập vùng lưu trữ dữ liệu và điều khiển phân tán, tránh rủi ro khi hệ thống trung tâm bị mất kết nối.

• Thử nghiệm vận hành “đơn vị di động” – bao gồm thiết bị khai thác và tuyển tạm thời, có thể di dời nhanh khỏi vùng bão.

6. ĐỀ XUẤT CHUNG CHO NGÀNH

Wifa là một lời cảnh tỉnh, và nó sẽ không phải là cơn bão cuối cùng. Dưới góc nhìn của một CEO trong ngành mỏ, tôi cho rằng:

• Cần khuyến khích các mỏ xây dựng tiêu chuẩn “Khai thác chống chịu thiên tai”, giống như chứng chỉ ISO cho môi trường.

• Cần có cơ chế tín dụng ưu đãi riêng cho khắc phục sau thiên tai trong ngành khai khoáng – bởi chi phí phục hồi có thể vượt xa khả năng tài chính của nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa.

• Phát triển mạng lưới cảnh báo sớm chuyên biệt cho khu vực khai thác khoáng sản – hiện vẫn đang thiếu vắng.

• Thúc đẩy chuyển đổi số mạnh mẽ hơn nữa, để dữ liệu vận hành không bị ngắt quãng, giúp tái khởi động nhanh sau sự cố.

7. NHỮNG GIÁ TRỊ CÒN LẠI SAU CƠN BÃO

Dù tổn thất là hiện hữu, nhưng cơn bão Wifa cũng cho thấy sức mạnh của sự đoàn kết, tính linh hoạt và khả năng phục hồi của con người trong ngành mỏ. Hàng trăm công nhân không rời vị trí, kỹ sư thức trắng đêm dựng lại hệ thống, và đối tác trong – ngoài nước đã hỗ trợ khôi phục chuỗi cung ứng không điều kiện.

Tôi tin rằng, trong một thế giới biến động không ngừng vì biến đổi khí hậu, những ngành như khai thác khoáng sản không thể tránh khỏi rủi ro. Nhưng nếu được chuẩn bị kỹ lưỡng và nhìn nhận đúng vai trò của tính bền vững, chúng ta sẽ không bị đánh gục – dù là bởi cơn bão lớn nhất.

8. KẾT LUẬN: TƯ DUY LÃNH ĐẠO PHẢI ĐI TRƯỚC THIÊN TAI

Là người lãnh đạo doanh nghiệp, tôi không thể ngăn được những cơn bão. Nhưng tôi có thể – và phải – tạo ra một hệ thống đủ mạnh để không bị đánh gục bởi bất cứ điều gì.

Tôi chia sẻ bài viết này như một lời cam kết: rằng công ty chúng tôi, cũng như nhiều doanh nghiệp ngành mỏ khác, đang từng bước thay đổi – từ cách tổ chức sản xuất, đến triết lý vận hành. Và tôi hy vọng rằng các đối tác, khách hàng và toàn ngành cùng chia sẻ tầm nhìn đó.

Chúng ta không thể kiểm soát bão tố, nhưng có thể chuẩn bị cho điều tồi tệ nhất – và vững vàng đi qua nó.

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎCƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎCƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ

CƠN BÃO WIFA VÀ BÀI HỌC VỀ SỰ KIÊN CƯỜNG TRONG NGÀNH KHAI THÁC MỎ