VẬT LIỆU CHẾ TẠO MŨI ĐỤC VÀ BÍ QUYẾT KÉO DÀI TUỔI THỌ BÚA PHÁ ĐÁ

1. Giới thiệu nhanh

Mũi đục (chisel) là đầu mũi tiếp xúc trực tiếp với vật liệu khai thác: đá, bê tông, địa chất cứng. Đây cũng là bộ phận chịu áp lực va đập lớn nhất — nên vật liệu chế tạo và cách sử dụng ảnh hưởng trực tiếp đến độ bền của búa (hydraulic breaker). Hiểu đúng tên gọi, vật liệu và phương pháp bảo dưỡng giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, giảm thời gian dừng máy và tối ưu hiệu suất hoạt động.

2. Vật liệu phổ biến dùng chế tạo mũi đục

2.1 Thép hợp kim cường độ cao (Alloy / tool steel)

Các hãng thường sử dụng thép loại S‑7 hoặc S‑5, đã qua xử lý nhiệt (heat‑treat) chuyên sâu để tạo ra độ cứng và độ dai cần thiết.
Vật liệu này cần đảm bảo khả năng chịu mài mòn, chịu va đập và môi trường nhiệt độ cao khi sử dụng liên tục.

2.2 Xử lý nhiệt chuyên dụng – tăng độ bền

Việc xử lý nhiệt và làm mát chọn lọc giúp mũi đục có cấu trúc tinh thể nhỏ, hạn chế nứt vỡ khi va đập.
Một số nhà chế tạo ở Trung Quốc và châu Âu sử dụng quá trình heat treat tiêu chuẩn cao, giúp kéo dài thời gian sử dụng đến 20–30% so với loại không xử lý đúng cách

3. Nguyên nhân hao mòn và hư hại mũi đục

Theo Beilite – chuyên gia búa thủy lực, hao mòn phát sinh từ nhiều yếu tố liên quan vật liệu và điều kiện vận hành:

Mài mòn cơ học: Khi đá cứng như granit, bazan va chạm liên tục khiến đầu mũi “bí tăm”, đỉnh mũi bị túm (mushrooming).
Vi vết nứt hoặc biến dạng: Do tác động lặp lại hoặc tác động lệch gió, có thể gây nứt dọc thân mũi.
Rãnh giữ mũi (retaining groove) bị mòn, khiến mũi lạc chốt, làm giảm lực đập truyền đi, phá vỡ cấu trúc búa beilite.com+1Wikipedia+1.

Các yếu tố khác như góc va đập không đúng, dry‑firing (bắn khống) hay mũi không phù hợp loại đá đều làm giảm tuổi thọ và hiệu suất đáng kể.

4. 5 giải pháp kéo dài tuổi thọ mũi đục

4.1. Sử dụng loại mũi phù hợp với vật liệu

Theo định hướng chuyên nghiệp:

Moil point (đỉnh nhọn tiêu chuẩn): thích hợp với đá cứng và công phá bê tông có cốt thép, phổ dụng toàn diện.
Blunt chisel: dùng cho đá lớn, bê tông dày, cần lực đập mạnh và chịu mòn tốt.
Wedge chisel: làm việc trên bề mặt phẳng hoặc nền móng.
Các loại khác như cone, slab buster, dust chisel có tác dụng cho từng mục đích: đá mềm, rãnh, xuyên kênh...

Việc chọn đúng loại mũi, tùy theo độ cứng và hình dạng vật liệu, giúp giảm stress cho thân búa và mũi, tăng tuổi thọ tổng thể.

4.2. Bôi trơn định kỳ đúng loại grease / chisel paste

Sử dụng chisel paste hoặc grease đặc biệt chứa molybdenum, đồng, graphite giúp giảm ma sát giữa mũi và bushings, chịu nhiệt cao (>500 °F)
Tỉnh táo khi tra: Atlas Copco gợi ý chêm moly-based grease, Allied Construction Products khuyến cáo lubricant chứa graphite & copper
Nên tra grease mỗi 2‑3 giờ hoạt động, khoảng 10–20 nhát bơm mỗi lần mũi đặt thẳng đứng

4.3. Vận hành đúng kỹ thuật và tránh dry‑fire

Không giữ mũi đập tại một điểm quá 20–30 giây, để tránh nóng chảy mũi và gây mỏi kim loại
Dry-firing (búa phát nổ khi không tiếp xúc vật liệu) gây stress lớn lên thân đập, dễ làm gẫy chốt hoặc hư piston nội bộ
Vận hành vuông góc mặt đá, góc đánh 90° khi có thể, và dừng khi cảm thấy rung lạ hoặc nhiệt độ quá cao

4.4. Kiểm tra định kỳ và thay phụ kiện khi cần

Kiểm tra pit‑tông, bushings, chốt giữ mũi theo chu kỳ: mỗi tháng hoặc mỗi 50–100 giờ làm việc; đối với điều kiện khai thác mỏ nặng, kiểm tra 100–150 giờ/lần
Có dấu hiệu tip bị cùn, vết nứt, groove mòn, lực đập yếu – nên thay mũi kịp thời để tránh hỏng nặng đến piston hoặc van bên trong.

4.5. Bảo quản và lưu trữ chuẩn

Khi không sử dụng, lưu trữ búa tự đứng thẳng, tránh để ngang vì có thể làm hỏng phớt, làm nước thâm nhập gây gỉ piston hoặc xi-lanh
Đặt tại nơi khô ráo, thoa dầu mỏng lên mũi để tránh gỉ.

5. Lợi ích kinh tế khi kéo dài tuổi thọ mũi đục

Tiết kiệm chi phí thay thế: mũi là chi tiết tiêu hao; nếu kéo dài thêm 20–30%, doanh nghiệp giảm chi phí phụ tùng.
Giảm downtime: tránh phải dừng cả búa để thay mũi, tăng năng suất thi công.
Hiệu suất năng lượng tốt hơn: mũi nhọn và làm việc đúng cách giúp búa tiêu hao ít dầu hơn so với mũi cùn.
Tăng an toàn vận hành: ít rung lắc, giảm nguy cơ hỏng các chi tiết khác như piston, van, seal.

6. Bảng tóm tắt so sánh

Yếu tố	Phương án tốt	Hiệu quả kéo dài tuổi thọ
Vật liệu mũi đục	Thép hợp kim S‑7 hoặc S‑5, xử lý nhiệt chuẩn	Cao hơn 25–30% so với thép thường
Tra grease / chisel paste	Molyn-based, copper/graphite, tra mỗi 2–3h	Giảm mài mòn bushings
Vận hành kỹ thuật	Không dry‑fire, góc đập đúng, không giữ quá lâu	Tránh tạo stress cao, pin không gãy
Kiểm tra – thay phụ kiện	Hàng tuần – hàng trăm giờ, thay khi thấy dấu mòn	Tránh hỏng nặng, giữ hiệu suất cao
Bảo quản	Đứng thẳng, khô ráo, dầu bảo vệ mũi khi lưu kho	Ngăn gỉ piston, seal, giảm phí sửa chữa

7. Kết luận & khuyến nghị

Mũi đục là phần mòn nhanh nhất nhưng cũng là “trái tim” quyết định hiệu suất búa đập thủy lực. Đầu tư đúng vật liệu (hợp kim đã xử lý nhiệt), vận hành đúng kỹ thuật, bảo dưỡng định kỳ và kiểm tra phụ tùng là cách hiệu quả để kéo dài tối đa tuổi thọ mũi, đồng thời giảm thiểu chi phí vận hành và tăng năng suất.

Theo các chuyên gia như Beilite, Atlas Copco, Doosan, v.v., những thực hành này có thể kéo dài tuổi thọ lên tới 8–10 năm sử dụng tổng thể, trong đó mũi đục vẫn giữ hiệu lực cao nếu được chăm sóc đúng mức.

VẬT LIỆU CHẾ TẠO MŨI ĐỤC VÀ BÍ QUYẾT KÉO DÀI TUỔI THỌ BÚA PHÁ ĐÁ

Bài viết khác

09 Tháng 08,2025

So Sánh Búa Phá Đá OKADA TOP300J Với Các Dòng Sản Phẩm Cùng Phân Khúc

Búa phá đá là thiết bị quan trọng trong các công trình xây dựng và khai thác, giúp tối ưu hiệu suất phá vỡ đá, bê tông, và các vật liệu cứng khác. Trong phân khúc búa phá đá tầm trung, OKADA TOP300J nổi bật với chất lượng và hiệu suất vượt trội. Vậy, sản phẩm này có gì khác biệt so với các dòng búa phá đá cùng phân khúc? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau.